W ofercie japońskiej marki Leben znajdziemy zaledwie kilka wzmacniaczy lampowych, ale dla tego producenta ważniejsza jest jakość a nie ilość. Te wzmacniacze są bardzo rzadko modyfikowane czy zastępowane nowymi modelami i jest to sygnał dla osób ceniących wysoką jakość wykonania i solidność, że produkty tej marki to dobra inwestycja. Przez lata Leben wypracował sobie należną pozycję na rynku, a jego produkty nie tracą na wartości, gdyż są konstrukcjami ponadczasowymi i o najwyższej jakości.
Leben ma w swoim dosyć skromnym portfolio kilka wybitnych konstrukcji, które zdążyły się już zapisać na kartach historii marki jako jedne z najlepszych i najbardziej popularnych. Tak jest właśnie ze wzmacniaczem Leben CS-600, który doczekał się najnowszej wersji. I gdyby nie fakt, że nową wersję wprowadzono głównie ze względu na kurczące się zapasy lamp stosowanych dotychczas, to pewnie nowa wersja jeszcze długo nie ujrzałaby światła dziennego, o ile w ogóle by to tego doszło.
Zmodyfikowany wzmacniacz nosi nazwę CS-600X i bazuje naturalnie na wielu rozwiązaniach zaczerpniętych z poprzedniej konstrukcji, ale nie mam wątpliwości, że na tej dopracowanej niemal do perfekcji bazie, powstał kolejny lampowy wzmacniacz zintegrowany, mający w kwestii jakości brzmienia i wykonania do ceny znacznie więcej do zaoferowania niż utytułowany poprzednik. Wynika to głównie z tego, że skoro już Japończycy poniekąd zostali zmuszeni do wypuszczenia na rynek zaktualizowanej wersji poprzedniego modelu, to nie byli by sobą, gdyby nie udoskonalili tego wzmacniacza w obszarach mających niebagatelny wpływ na brzmienie.
Model CS-600 (poprzednik testowanego wzmacniacza), tak jak i inne konstrukcje pochodzące z katalogu tego japońskiego producenta, zyskał dużą popularność na rynku europejskim, nie tylko z powodu zwartej, przemyślanej i bezawaryjnej konstrukcji, oferującej kwintesencję lampowego brzmienia, ale przede wszystkim ze względu na przyjazną politykę cenową, zwłaszcza jeśli dokonamy porównania z innymi konkurencyjnymi markami. Wzmacniacze Lebena zyskały też popularność dzięki łatwości obsługi, bezawaryjności i bezpieczeństwu w użytkowaniu i po dziś dzień wzmacniacze marki Leben uważane są za bardzo dobrą propozycję, zwłaszcza dla osób pragnących przerzucić się z amplifikacji tranzystorowej na konstrukcję wyposażoną w żarzące się bańki.
Idealny mariaż
CS-600X niewątpliwie należy do jednych z najlepszych konstrukcji wśród wzmacniaczy marki Leben wyposażonych w lampy elektronowe, a świadczy o tym nie tylko dopracowana do perfekcji konstrukcja, ale i dbałość o wykonanie elektroniki w najmniejszych detalach, co niewątpliwie ma zasadniczy wpływ na dźwięk. Zapasy lamp na jakich bazowała dotychczas produkowana integra wyczerpały się - chodzi głównie o lampy 6CS7 - dlatego japoński producent zdecydował się przeprojektować wzmacniacz, aby dopasować go do pracy z bardziej dostępnymi, wciąż produkowanymi lampami 12AU7A oraz 12BH7A, pracującymi w stopniu przedwzmacniającym sygnał, a więc w sekcji do jakiej japoński producent przykłada równie wielką wagę. Lamp 12AU7A oraz 12BH7A na rynku jest sporo, ale nie należy zapominać, że wciąż możemy wybierać z bogatych zapasów typu NOS, co dla wielu miłośników eksperymentowania z niegdyś produkowanymi, najszlachetniejszymi odpowiednikami tych lamp jest nie lada gratką.
Oczywiście Leben akceptuje również wiele innych lamp w stopniach wyjściowych, więc automatycznie zwiększa się pole wyboru i możliwość eksperymentowania z dźwiękiem uzyskiwanym za pośrednictwem różnych modeli lamp. Jak to w przypadku Lebena bywa, również i w innych obszarach Japończycy dali upust swojego głęboko zakorzenionego perfekcjonizmu sprawiając, że nowy model CS-600X otrzymał udoskonalone transformatory wyjściowe, jak i główny, zasilający. Nowe jednostki są jeszcze bardziej dopracowane nie tylko pod kątem zwartości zwojów (usprawniony proces nawijania), ale i redukcji szumów, co z pewnością przełoży się na jeszcze bardziej transparentny dźwięk.
CS-600X pokazuje że Japończycy w pewnym sensie są konserwatywni, bo postawiono na klasyczny "Lebenowski" design, ale z drugiej strony dołożono wszelkich starań, aby nowy wzmacniacz absolutnie nie odbiegał jakością wykonania poszczególnych elementów od tego co do tej pory prezentowała znakomita większość konstrukcji z katalogu japońskiego producenta. Perfekcyjnie wykonaną obudowę zdobią nie tylko drewniane panele boczne, ale również wykonana z wielką dbałością przednia płyta, a także pokrętła pokryte 24-karatowym złotem. Stylistycznie.
Stylistycznie Leben CS-600X, jak i druga lampowa integra CS-300F, nawiązuje do niegdyś produkowanych i modnych konstrukcji pochodzących z przełomu lat 60. i 70. Lampy są zainstalowane wewnątrz obudowy, więc dostęp do nich jest ograniczony, ale jest to rozwiązanie bezpiecznie i przede wszystkim nie narażające lamp na przypadkowe uszkodzenia mechaniczne. CS-600X ma jedną parę terminali wyjściowych ze stopni końcowych dla konstruktora tego wzmacniacza i nie stanowiło to absolutnie żadnego problemu, żeby dostosować wzmacniacz do pracy przy różnych poziomach obciążenia.
CS-600X posiada znajdujący się z tyłu przełącznik impedancji w punktach 4,6, 8 oraz 16Ω, więc może on współpracować nie tylko z najczęściej spotykanymi na rynku standardowymi kolumnami, charakteryzującymi się impedancją znamionową o wartościach 4 oraz 8Ω, ale również z tymi rzadziej spotykanymi 6-omowymi konstrukcjami, czy też najbardziej egzotycznymi, charakteryzującymi się impedancją znamionową na poziomie 16Ω.
Wymagało to oczywiście od projektantów tego wzmacniacza wyjątkowej dbałości o zachowanie najwyższej jakości transformatorów wyjściowych, co akurat dla Lebena nie stanowiło zbyt wielkiego wyzwania, ponieważ ten japoński producent ma na tym polu ogromne doświadczenie. Wszystkie transformatory są bowiem produkowane przez Lebena, dzięki czemu kontrola jakości, jak i sam proces dopasowania poszczególnych jednostek do konkretnych wzmacniaczy, stoi na bardzo wysokim poziomie. Tak wysoki standard pozwala do perfekcji dopracować konstrukcje zarówno w przypadku transformatorów zasilających, jak i wyjściowych, od których tak naprawdę zależy bardzo wiele i mają one decydujący wpływ na jakość brzmienia wzmacniacza lampowego.
CS-600X bazuje na architekturze elektronicznej jaką Leben stosuje w większości swoich konstrukcji. Widać tutaj wyraźnie wydzielone, ekranowane sekcje, gdzie w obszarze górnej znalazły się lampy oraz transformatory, natomiast od spodniej części, oddzielonej od transformatorów oraz lamp solidną stalową płytą, zamontowano pozostałe podzespoły i elementy elektroniczne. Wykorzystano purystyczny i perfekcyjnie przeprowadzony bezpośredni montaż przestrzenny i to bez użycia jakichkolwiek płytek drukowanych, co stanowi esencję konstrukcyjną wszystkich wzmacniaczy marki Leben. Dzięki takiemu rozwiązaniu ścieżkę sygnałową skrócono do absolutnego minimum redukując tym samym ryzyko wystąpienia strat sygnałe czy zakłóceń.
Takie elementy jak rezystory czy kondensatory są wysokiej jakości selekcjonowanymi jednostkami, indywidualnie dobieranymi do każdej gałęzi. Kondensatory elektrolityczne o sporej pojemności, pracujące również w układzie zasilającym dostarczył renomowany producent – Elna, natomiast kondensatory sprzęgające należą do praktycznie bezawaryjnych polipropylenów w ceramicznych obudowach.
W testowanym wzmacniaczu CS-600X japoński producent zdecydował się na instalację specjalnych antywibracyjnych stopek, identycznych z tymi stosowanymi w końcówce mocy CS-1000P, co tylko podnosi prestiż nowego modelu, zastępującego w katalogu dotychczas produkowaną konstrukcję. Na uwagę zasługuje również fakt użycia, tak jak w poprzednim modelu, wejścia słuchawkowego współpracującego z wysokiej jakości wzmacniaczem słuchawkowym o czym mogą przekonać się posiadacze słuchawek wysokiej klasy.
Urzekające brzmienie
Finezyjna jakość brzmienia jaką prezentuje Leben, nie wzięła się znikąd, gdyż jest efektem specyfiki konstrukcyjnej wszystkich wzmacniaczy tej marki, jak również jej filozofii przybliżającej słuchacza do typowego lampowego stylu grania. CS-600X bazując na lampach EL34, pracujących w stopniach końcowych jest w stanie osiągnąć brzmienie daleko wykraczające poza granice ustanowione przez nawet kilkukrotnie droższe lampowe urządzenia. Ponadprzeciętna muzykalność, bogato przedstawiona faktura dźwiękowa i soczystość brzmienia Lebena wynikają przede wszystkim z idealnej symbiozy konstrukcyjnej między poszczególnymi podzespołami wzmacniacza, bo te dobierane są bardzo starannie i z myślą o całym pakiecie. Szczególne znacznie mają w tym przypadku zarówno transformator zasilający, jak i transformatory wyjściowe – ich produkcję Japończycy opanowali do perfekcji.
CS-600X z jednej strony jest naturalnym rozwinięciem podstawowej konstrukcji Lebena jaką jest wzmacniacz CS-300F, natomiast co należy szczególnie zaznaczyć, jest to również konstrukcja lampowa dysponująca znacznie większym potencjałem, niż wskazywałby by na to nawet dane techniczne. CS-600X daje poczucie obcowania ze znacznie większa mocą niż w przypadku większości konstrukcji, dysponujących zbliżoną ilością watów. Ma to przede wszystkim związek ze sporą, jak na tego typu wzmacniacz, wydajnością prądową, a to przekłada się na brzmienie pełne swobody nie tylko związanej z przetwarzaniem dynamiki, ale również doskonałą kontrolę dźwięku w pełnym paśmie.
CS-600X jest w stanie napędzać różne zestawy głośnikowe, nawet te wymagające sporych dawek prądu, aby pokazać pełnię swoich możliwości. Zestawienie go z kilkoma konstrukcjami kolumn marki Dynaudio (na co mogłem sobie pozwolić w siedzibie krakowskiego dystrybutora, firmy Nautilus) utwierdziło mnie w przekonaniu, że Leben jest w stanie bezproblemowo je napędzić, a to w przypadku lampowego wzmacniacza dysponującego mocą w okolicach 30-watow na kanał jest doprawdy imponującym osiągnięciem.
Co więcej, CS-600X oprócz precyzji, punktualności i szybkości w operowaniu rytmiką, oferuje również starannie odwzorowaną przestrzeń. Stereofonia cechuje się zarówno prawidłowo oddaną gradacją wielkości źródeł pozornych w poszczególnych planach, a głębia sceny dźwiękowej urzeka doskonałą czytelnością. Te techniczne walory, typowe niemal dla mocnych tranzystorowych konstrukcji uzupełnione są jednak cechami dźwięku, za jakie szczególnie cenimy lampowe wzmacniacze. CS600X oferuje wyjątkowy przekaz barwy oparty na plastyce i nasyceniu z jakim można mieć do czynienia jedynie w przypadku najlepszych konstrukcji lampowych. Barwy konkretnych instrumentów, co szczególnie było słychać podczas odtwarzania albumu "Norwegian Mood", oddane zostały z zachowaniem wysokiej wierności, ale też ponadprzeciętnie szczegółowo oddaną fakturą dźwiękową z subtelną nutą ciepła i gładkości. Wokal Kari Bremnes również wypadł olśniewająco i to w dosłownym znaczeniu tego słowa. Został w pewien sposób doświetlony, co sprawiło, że świetnie wyróżniał się na tle instrumentów towarzyszących.
CS-600X jest esencją konstrukcyjną lampowych wzmacniaczy i największym osiągnięciem w dziedzinie projektowania zintegrowanych amplifikacji marki Leben.
Należy również zaznaczyć, że cechą szczególną modelu CS-600X jest zdolność do perfekcyjnego odwzorowania podstawy basowej. Zakres niskich tonów odtwarzany jest punktowo, ale i wiernie, zwłaszcza pod względem odwzorowania barwy konkretnych instrumentów. W prezentowanym przez Lebena paśmie najniższych częstotliwości nie trudno wychwycić, że całość reprodukcji oparto na naturalnie oddanej specyfice brzmieniowej, charakterystycznej dla konkretnych instrumentów. Niezależnie od tego czy będziemy odtwarzać muzykę z kontrabasem czy też bębnami lub gitarą basową, pasmo niskich tonów zawsze będzie odtwarzane z zachowaniem sporej swobody w oddaniu wszelkich niuansów typowych dla danego instrumentu. W tym przypadku wyraźnie było słychać, że japoński producent postawił w CS-600X przede wszystkim na wierność i perfekcjonizm w odwzorowaniu wszelkich brzmieniowych cech odtwarzanych instrumentów operujących nie tylko w zakresie niskich tonów, ale również i pozostałych.
Warto wiedzieć
CS-600X bazuje między innymi na wyjątkowo starannie zaprojektowanych i wykonanych transformatorach wyjściowych, uznawanych za jedne z najlepszych na świecie, a są to przecież kluczowe elementy każdego lampowego wzmacniacza, decydujące w głównej mierze o jakości dźwięku. W przypadku konstrukcji lampowych od zawsze pojawiał się też problem związany z właściwym doborem obsługiwanej przez wzmacniacz kolumn o różnych wartościach impedancji znamionowej. Leben rozwiązał ten problem i załatwił to w bardzo wygodny dla użytkownika sposób, umieszczając na tylnym panelu przełącznik umożliwiający precyzyjne nastawy obsługiwanej impedancji zestawów głośnikowych w zakresie 4/6/8/12Ω. W wielu wzmacniaczach stosuje się osobne odczepy terminali wyjściowych dla kolumn, najczęściej o impedancji 4 lub 8Ω, co wymusza na użytkowniku czynność przepinania kabli, ale też zawęża nieco pole kolumn z jakimi wzmacniacz lampowy może współpracować.
Do tego należy dodać, że CS-600X jest zdecydowanie bardziej efektywną konstrukcją (przede wszystkim pod względem wydajności prądowej), w porównaniu do swego poprzednika. Z tego względu pole wyboru konfiguracji z określonymi zestawami głośnikowymi znacznie się poszerzyło. Mimo stosunkowo niewysokiej mocy, CS-600X imponuje wydajnością prądową i elastycznością stopni końcowych, co pozwala na akceptację przez stopnie wyjściowe szerszej gamy kolumn, nawet tych trudniejszych w napędzaniu.
Podsumowanie
Miałem przyjemność już wielokrotnie testować urządzenia japońskiego Lebena i nigdy nie kryłem swojego zachwytu nad nimi. Kolejne spotkanie ze wzmacniaczem tej marki nie tylko nie zburzyło mojej dobrej opinii o tym producencie, ale jeszcze bardziej utwierdziło mnie w przekonaniu, że są to jedne z najlepszych urządzeń lampowych na świecie. CS-600X jest esencją konstrukcyjną lampowych wzmacniaczy i największym osiągnięciem w dziedzinie projektowania zintegrowanych amplifikacji marki Leben. Japończycy wypuszczając na rynek udoskonaloną wersję tej popularnej lampowej integry po raz kolejny udowodnili, że są mistrzami w swojej profesji. Natomiast fakt, że tak rzadko wprowadzają na rynek nowe modele, wychodzi firmie na dobre.
Zaprojektowane do tej pory urządzenia są na tyle doskonałe, że nie ma potrzeby wprowadzania do nich jakichkolwiek poprawek. Zdarza się jednak, jak ma to miejsce w przypadku wzmacniacza CS-600X, że pewne rynkowe realia zmuszają producenta do wprowadzenia bardziej kompleksowych rozwiązań w przypadku niektórych urządzeń. Najnowszy CS-600X zapewnia przyszłemu użytkownikowi większą swobodę w eksperymentowaniu z różnymi egzemplarzami lamp, a dzięki dostosowaniu nowej konstrukcji do pracy z dostępnymi na szeroką skalę, wciąż produkowanymi lampami 12AU7A oraz 12BH7A, Leben stał się jeszcze bardziej pożądanym wzmacniaczem wśród miłośników nie tylko japońskiego audio, ale lampowych amplifikacji w ogóle.
CS-600X tworzy idealny mariaż lampowego brzmienia z dyscypliną i elastycznością, zwłaszcza w zakresie swobody grania i dynamiki. Leben niewątpliwie stworzył jeden z najlepiej brzmiących zintegrowanych lampowych wzmacniaczy jakie obecnie można spotkać w sprzedaży. W tym konkretnym przypadku mamy jednak do czynienia nie tylko z prezentacją dźwięku opartą na finezyjnym, organicznym i harmonijnym przekazie, ale przede wszystkim z perfekcją w odwzorowaniu wielu elementów brzmienia, dzięki czemu odtwarzana muzyka zabrzmi wyjątkowo wiernie i naturalnie.
CS-600X jest konstrukcją dopracowaną do perfekcji, zarówno pod względem konkretnych podzespołów, jak i całej elektronicznej architektury. Ten wzmacniacz pokazuje, że ta typowa platforma dla wzmacniaczy lampowych opracowana przez japońskiego producenta wiele lat temu wciąż doskonale się sprawdza i jest podatna na wprowadzane stopniowo, przemyślane modyfikacje, wynoszące bazową konstrukcję na brzmieniowe wyżyny.
CS-600X w nowej odsłonie jest bardziej elastyczny pod kątem współpracy z szerszą gamą lamp, a do tego oferuje wyższej jakości dźwięk i może z powodzeniem współpracować z szerszą gamą zespołów głośnikowych.